کلینیک تخصصی دیابت
رژیم دیابتی بهترین رژیم غذایی:
وقتی می خواهیم بگوییم که در رابطه با بیماری دیابت چه بخوریم و چه نخوریم، توصیه عمومی بر تعادل است. اگر شما به بیماری دیابت دچار هستید باید به شما تبرک بگوییم چون رژیم غذایی یک فرد دیابتی به دلیل تعادل خاصی که بین اجزای رژیم وجود دارد یکی از سالم ترین رژیم ها در میان انواع رژیم های غذایی موجود است. و به اعتقاد من یک فرد سالم هم اگر بخواهد خطر ابتلا به بیماری های گوناگون را کاهش دهد می تواند از رژیم دیابتی که انرژی آن برای مصرف کننده تنظیم شده باشد پیروی کند. با این وصف ۵ دسته از غذاهایی را که در رژیم دیابتی باید کنترل نمود نام می بریم:
۱- ماکارونی، پاستا و نانهای سفید: این دسته از غذا ها دارای کربوهیدرات های فرایند شده و تصفیه شده هستند که در دستگاه گوارش به سرعت تجزیه شده و سریع جذب می شوند. بنابراین قند خون را به شدت بالا می برند.
۲- چیپس سیب زمینی: معمولا این قبیل چیپس ها که در رستوران ها و صنایع تهیه می شوند، از چربی های اشباع، سدیم و انرژی غنی هستند ضمن اینکه سیب زمینی خود قند خون را به مقدار زیادی بالا می برد. با وجود اینکه برخی از رستوران ها و صنایع چیپس های فاقد اسید های چرب ترنس را عرضه می کنند اما این نمی تواند مجوزی برای زیاده روی در مصرف این ماده غذایی باشد.
۳- فست فودها: سندویچ همبرگر، انواع سوسیس، کالباس و .. در این دسته قرار می گیرند. علاوه بر چربی های اشباع، ترنس و نمک، نان های مورد استفاده در این فست فودها از نوع بدون سبوس بوده و این قبیل غذاها می توانند در افزایش قند خون، کلسترول، تری گلیسرید و فشار خون افراد دیابتی موثر باشند.
۴- نوشابه های گاز دار و آب میوه های صنعتی: اگر یک نوشابه معمولی به حجم ۳۰۰ سی سی مصرف کنید حدود ۳۰ گرم قند دریافت کرده اید. هر ۴ گرم شکر معادل حدود یک قاشق چای خوری شکر است. یعنی حدود ۷٫۵ قاشق چایخوری شکر. البته اکنون نوشابه های رژیمی حاوی شیرین کننده های مصنوعی در بازار وجود دارند که در صورتی که فرد دیابتی هر از چند گاهی هوس خوردن نوشابه بکند می توانند جایگزین مناسبی برای نوشابه های معمولی باشند.
۵- بستنی و میلک شیک: غنی از چربی اشباع و شکر هستند.
۶- شیرینیجات، انواع کیک و پای: که دلیل آن را به دلیل وضوح بالا تکرار نمی کنیم.
کربوهیدرات ها:
کربوهیدراتها یکی از منابع اولیه تامین کننده انرژی بدن هستند. چربیها و بعد از آن پروتئینها نیز از دیگر منابع انرژی بدن هستند ولی بدن ترجیح میدهد تا از کربوهیدراتها استفاده کند چرا که آنها به راحتی تبدیل به گلوکز می شوند. از آنجاکه گلوکز تنها منبع انرژی مورد استفاده در مغز می باشد، مصرف کافی گلوکز بسیار حائز اهمیت تا گلوکز مورد نیاز مغز تامین شود و مغز عملکرد مطلوبی در طول روز داشته باشد.
دونوع اصلی کربوهیدرات وجود دارد: کربوهیدراتهای ساده و کربوهیدراتهای پیچیده.
کربوهیدراتهای ساده شامل مونوساکاریدها و دی ساکاریدها می باشند. مونوساکاریدها همچون گلوکز، فروکتوز و گالاکتوز، از قندهای تک واحدی هستند. درحالیکه دی ساکاریدها همچون ساکاروز، لاکتوز و مالتوز از واحدهای دوتایی تشکیل شده اند. کربوهیدراتهای ساده در شکرهای تصفیه شده مثل شکر سفید یافت می شوند. عسل، شیره ذرت، شیره ها، شکلات، لیمونادها و شیرینیها حاوی کربوهیدراتهای ساده می باشند. میوه ها و شیر نیز جزء کربوهیدراتهای ساده طبقه بندی می شوند، ولی آنها بعنوان کربوهیدراتهای ساده غنی نیز محسوب می شوند چراکه حاوی ویتامین، مواد معدنی، فیبر و مواد غذایی مهم همچون کلسیم و پروتئین می باشند.
کربوهیدراتهای پیچیده پلی ساکاریدهایی هستند که از واحدهای قندی زیاد تشکیل شده اند و تشکیل زنجیره های پیچیده را می دهند. کربوهیدراتهای پیچیده شامل برنج، سیب زمینی، نخودفرنگی، لوبیا، ذرت و فرآورده های گندم شامل آرد، نان، ماکارونی و پاستها می باشد. مصرف برخی از کربوهیدراتهای پیچیده نسبت به انواع دیگر آن ارجحیت دارد مثلاً کربوهیدراتهای پیچیده تصفیه شده مثل آرد سفید و برنج سفید فرایند شده اند و مواد مغذی و فیبر آنها برداشته شده است؛ اما گندم تصفیه نشده حاوی ویتامین های ضروری و مواد معدنی می باشد. گندم اصلاح نشده، همچنین از نظر فیبر غنی است که به عملکرد بهتر سیستم هضم کودک کمک می کند.
انتخاب کربوهیدرات مناسب برای دیابت
کربوهیدراتهای پیچیده تصفیه نشده (نانهای سبوس دار) و همچنین کربوهیدراتهای ساده غنی (میوه ها و شیر) گزینه های بهتری از مثلاً کربوهیدراتهای پیچیده تصفیه شده (نان های بدون سبوس) یا ساده (قند، شکر و شیرینیجات) می باشند. کربوهیدراتهای ساده (همینطور میوه و شیر) به سادگی هضم می شوند و به گلوکز یا فروکتوز تبدیل می گردند و به راحتی وارد جریان خون می شوند که منجر به واکنش انسولین زدگی(هیپرگلیسمی و هیپوگلیسمی واکنشی) می شوند. از طرف دیگر، کربوهیدراتهای پیچیده هضم می شوند و به گلوکز تبدیل می شوند ولی به آرامی وارد جریان خون می شوند که منجر به ثابت نگهداشتن سطح قند خون در ساعاتی از روز می شود. پروتئین موجود در شیر و فیبر موجود در میوه از نوسان سریع در سطح قند خون که بر اثر دیگر کربوهیدراتهای ساده بوجود می آید، جلوگیری می کند.
شاخص گلایسمیک غذاها
یک راهنمای خوب دیگر در انتخاب کربوهیدرات مناسب، توجه به شاخص گلایسمیک و انتخاب کربوهیدراتهای با شاخص گلیسمیک پائین است. شاخص گلیسمیک به چگونگی رفتار کربوهیدراتها در افزایش قند خون می پردازد. کربوهیدراتهایی که دیرتر هضم می شوند، آرامتر وارد جریان خون شده و قند خون را کمتر بالا می برند، ازاین روی شاخص گلایسمیک پائینتری دارند. بر عکس کربوهیدراتهایی که سریعتر جذب شده و قند خون را بیشتر بالا می برند، شاخص گلایسمیک بالاتری دارند.
اگر شما به نوسان سطح قند خون حساسیت دارید، باید از کربوهیدراتهایی با شاخص گلیسمیک کمتر مصرف کنید. هنگامی که از کربوهیدراتهای با شاخص گلیسمیک بالاتر استفاده می کنید، باید آنها را با غذاهای دیگر مانند پروتئین، فیبر و چربیهای سالم مصرف کنید تا اثر شاخص گلیسمیک کاهش یابد.
در جدول زیر غذاهای دارای شاخص گلایسمیک پایین، متوسط و بالا ذکر شده است:
جدول ۱: گروه بندیشاخص گلایسیمیک غذاها
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||